Bu yazımızda ticaretinizi yaparken çok sık karşılaştığınız Konşimento ve türlerinden bahsedeceğiz. Öncelikle konşimento nedir? Bir konşimentoda bulunması gerekenler nelerdir? Bunlardan konuşalım. Akabinde konşimentonun türlerini kısaca açıklıyor olacağız.
Konşimento, sözlük anlamı olarak bir gemiye teslim edilen yükün alındı belgesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Deniz yolu taşımalarında kullanılan taşıma senedi olarak da bilinen bu kıymetli evrak diğer taşıma senetlerinden farklıdır. Bu fark konşimentonun ciro edilebilen bir evrak olmasından kaynaklanmaktadır. Belgenin ciro edilmesiyle mal el değiştirir.
Bir konşimento,
O malların taşıyıcı tarafından sağlam olarak teslim alındığını belirtmelidir.
Taşıma sözleşmesini bünyesinde barındırmalıdır.
Senet üzerinde belirtilen malın mülkiyetini temsil etmelidir.
Konşimento’da bulunması gereken bazı bilgiler şunlardır:
Kaptanın adı
Yükletenin adı
Gönderilenin adı
Geminin uyruğu ve adı
Yükleme ve boşaltma limanı
Navlunu
Konşimento’da mutlaka yazılması gereken bilgiler şunlardır:
Taşıyanın adı, soyadı ve ticaret ünvanı
Düzenleyen kişinin imzası
Taşınan malın özelliklerine ait bilgiler (malın cinsi,ölçüsü,markası vs.)
Kaç nüsha olarak düzenlendiği
Düzenlenme tarihi ve yeri
Malın yüklendiği noktadan varış noktasına kadar taşınması için bir sözleşme olan bu evrak, ihracatçı firmaya yükleme sonrası nakliye firması tarafından gönderilir. Konşimento olmadan mal, ithalatçı firma tarafından varış gümrüğünden çekilemez.
Konşimento’nun Hukuki Niteliği
Konşimento ile taşınacak yükün kanunen yetkili hamiline teslimi taahhüdü de beyan edilmekte ve konşimentonun düzenlenmesiyle sefer sonunda yükün teslimine yönelik kişisel bir borç (ve dolayısıyla talep hakkı) doğmaktadır. Konşimentoda yazılı malların teslimini isteyebilmek için mutlaka konşimentonun ibrazı ve bu hakkın devredilebilmesi için de mutlaka konşimentonun teslim edilmesi gerekir. Konşimentonun ibrazı ve teslimi karşılığında taşıyan veya onun kanuni temsilcisi olan kaptanı veya acentesi, konşimentoda beyan edilen malları teslim etmekle yükümlüdür.
Konşimento Türleri
Kısa Konşimento (Short Form Bill of Lading)
Kısa konşimentoların özelliği, taşıma şartlarının konşimentonun sadece ön yüzünde kısaca gösterilmesi, taşıma sözleşmesinin metnini oluşturan maddelerin konşimentonun arkasında yer almamasıdır. Bu konşimentoya “arkası boş” denilmesinin sebebi de budur.
Konteyner Konşimentosu (Container Bill of Lading)
Konteynerle taşınan mallar için kullanılan ve gemi şirketleri ya da acenteleri tarafından düzenlenen konşimentolara denir. Bu konşimentolar yüklenenin beyanı üzerine düzenlenir. Bundan dolayı, taşıyanın herhangi bir kontrol sorumluluğu yoktur.
Düzenli Hat Konşimentosu (Liner Bill of Lading)
Bu konşimento türü aynı hat üzerinde tarifeli ve sürekli sefer yapan gemiler tarafından düzenlenir. Aynı hat üzerinde sefer yapan uluslararası taşıma firmaları, kendi aralarında bir birlik oluşturarak yükleme, boşaltma, navlun, istif, vb. konularda ortak bir tarife belirlerler. Bu tür konşimentolar ciro edilemez.
Tek Konşimento (Through Bill of Lading)
Malların taşınması sırasında yapılacak aktarmaları kapsamak üzere hazırlanan konşimentoya denir. Bu konşimentoların düzenlenebilmesi için mutlaka deniz yolunun kullanılması gerekir.
Gemi Kira Kontratı Konşimento (Charter Party Bill of Lading)
Charter Party konşimentolar dökme deniz yolu taşımalarında ve büyük ebatlı yüklemelerde kullanılan, BIMCO tarafından hazırlanan, bankacıların genel olarak uzak durdukları kontratlardır. Charter Party konşimentolarda gemi sahibi hem hakları korunur bir biçimde gemisini kiralar, hem de kira ödenmediğini ileri sürerek taşıma bedelinin doğrudan kendilerine aktarılmasını talep edebilir. Bu yüzden hem kurallar gereği hem de kar etme amaçlı olarak gemi sahipleri Charter Party kontratları tercih ederler.
Ciro Edilemez Konşimento (Non-Negotiable Bill of Lading)
Normal deniz konşimentoları, kıymetli evrak olmaları neticesinde ciro edilerek el değiştirme özelliğine sahip oldukları için, malların son alıcısına ulaşması gecikebilir. Bu durum bazen alıcının ek masraflar üstlenmesine yol açmaktadır. Bunu önlemek amacıyla uygulamada ciro edilebilir bir kıymetli evrak olmayan ve daha hızlı hareket edebilen denizyolu taşıma senetleri de kullanılmaktadır.
Birleşik Taşıma Konşimentosu (Combined-Transport Bill of Lading)
Bu belge, birden fazla taşıma aracı ile gerçekleştirilen ve taşıma sürecinde deniz yolu bulunması şart olmayan bir taşıma konşimentosudur. Navlun komisyoncuları denen işletmecilerce düzenlenir. Normal deniz konşimentolarında yükleme ve boşaltma limanlara aittir fakat bu belgede böyle bir durum yoktur.Çünkü taşımanın özelliği itibariyle bu yerlerin liman olması gerekmez.
Tanker Konşimentosu (Tanker Bill of Lading)
Ham petrol, sıvı yakıt ve kimyasal maddelerin taşınmasında kullanılan tankerler için düzenlenen konşimentolardır. Dökme/sıvı yükün taşıması nedeniyle işin gereğine göre özel ibareler ve şartlar taşır.
2. Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)
Yükleme esnasında, yükleme operasyonunu yapan firma yetkililerinin gemiye yükleyecekleri yükün gemi ambarlarına girdiğini, gemi tarafından teslim alındığını belirten ve bir anlamda “teslim alınma makbuzu” niteliğinde olan belgedir. Bu makbuz 2.Kaptan tarafından imzalanır. İmzalanmadan önce yükün miktarı, kuru olup olmadığı, ambalajında bozukluk veya hasar olup olmadığı gibi noktaların kontrol edilip 2. Kaptan tarafından imzalanması gereklidir. Aksi halde gemi veya gemi sahibi yükün o halinden peşinen sorumlu olur. İleride gemi aleyhine açılacak tazminat taleplerinde gemi otomatikman zararı tazmin etmek zorunda kalabilir.
DİĞER BLOG YAZILARI
